ارزشیابی توصیفی

ارزشیابی یکی از ارکان مهم آموزش و پرورش و بخش جدایی ناپذیر آن است .چرا که ارزشیابی تنها به امتحان پایانی یک پایه یا دوره تحصیلی محدود نمی شود .بلکه به عنوان وسیله ای برای هدایت مستمر یادگیری دانش آموزان و مقاصد گوناگون همراه با فرایند آموزش و پرورش در جهت تحقق هدف های آن به کار می رود . لذا ارزشیابی برای یادگیری ، همگام با یادگیری و در خدمت یادگیری به عنوان یکی از مهم ترین وظایف معلمان است . نباید تصور کرد ارزشیابی پیشرفت تحصیلی صرفا برای تعیین میزان یادگیری دانش آموزان است ؛ بلکه در ارزشیابی ، فعالیت هایی که معلم برای فراهم آوردن شرایط یادگیری نیز انجام می دهد ، ارزشیابی می شود .

به طور حتم معلمان گرامی با آگاهی از حیطه ها و حوزه های مختلف یادگیری و سطوح این حیطه ها ، فرایند ارزشیابی پیشرفت تحصیلی را به گونه ای هدایت می کنند تا ضمن مورد غفلت قرار نگرفتن آن ها ، زمینه برای ارزشیابی مطلوب فراهم گردد . سیاست گذاران آموزش و پرورش ایران از سال های آخر دهه ی 70 شمسی ، تلاش هایی برای بهبود ارزشیابی تحصیلی در دوره ی آموزش و پرورش عمومی را آغاز نمودند از جمله : تصویب آیین نامه ی امتحانات دونوبتی به جای امتحانات سه نوبتی و مقرر نمودن مصوباتی در زمینه ی ارزشیاب مستمر ، تصویب اجرای آزمایشی طرح ارزشیابی توصیفی و بالاخره تصویب اصول حاکم بر ارزشیابی در شورای عالی آموزش و پرورش .

ارزشیابی توصیفی :

ارزشیابی کیفی ( توصیفی ) به دنبال تبدیل کردن فرایند سنجش و ارزشیابی به یک موقعیت یادگیری برای دانش آموزان است تا از آن طریق سنجیده شدن و مورد ارزشیابیقرار گرفتن برای آنان رعب آور ، اضطراب انگیز و تنش زا نباشد . معلمان نیز با استفاده از ابزار ها و روش های مناسب ، عملکرد دانش آموزان را به صورت پیوسته و همراه با فرایند رشد مورد توجه قرار دهند و با کمک شناخت کافی از جریان یادگیری ، زمینه ی مناسب تری را برای آنان فراهم نمایند .برخی از مهم ترین اهداف ارزشیابی کیفی ( توصیفی ) عبارت است از :

۱- افزایش بهداشت روانی محیط یاددهی – یادگیری با ارائه ی بازخورد کیفی .

۲- کمک به رشد همه جانبه ی دانش آموزان با افزایش شناخت از آنان از طریق ابزارهای مختلف .

۳- بهبود کیفیت فرایند یاددهی – یادگیری با شناخت سنجش و ارزشیابی تکوینی .

۴- تاکید بر اهداف آموزش و پرورش ، از طریق توجه به فرایند یادگیری به جای تاکید بر محتوی

۵- تقویت فرهنگی جامعه ( معلم ، اولیا و مسئولین ) در زمینه ی سنجش و ارزشیابی و چگونگی مواجهه با نتایج آن .

۶- فراهم نمودن زمینه ی مناسب برای اجرای روش های سنجش و ارزشیابی فرایندی به جای آزمون ها و امتحان های مقطعی .

۷- به خدمت گرفتن ارزشیابی در ارتقاء بهبود و اصلاح فرایند یاددهی و یادگیری .

ویژگی های ارزشیابی توصیفی :

۱- استفاده از ابزارهای مختلف و متنوع در جمع آوری اطلاعات

۲- استفاده از بازخوردهای کیفی – توصیفی

۳- استفاده از مقیاس رتبه ای در ارائه ی گزارش پیشرفت

۴- تغییر در مبنای تصمیم گیری برای ارتقاء و تکرار پایه

۵- توجه به تفاوت های فردی در استفاده از نتایج ارزشیابی

۶- توجه به عملکرد دانش آموزان در فرایند ارزشیابی

۷- مشارکت دادن دانش آموزان در فرایند ارزشیابی

۸- بهره گیری از نظرات اولیاء در ارزشیابی دانش آموزان

۹- حذف مقاطع زمانی امتحان و حمایت از ارزشیابی تکوینی و ارائه بازخوردهای پیوسته

ابزارهای ارزشیابی توصیفی :

از آن جا که در سنجش و ارزشیابی کیفی ، متناسب با اهداف و حیطه های یادگیری ، ابزارهای مختلفی مورد استفاده قرار می گیرد و این ابزارها هر یک ، بخشی از اطلاعات مورد نیاز معلم را تامین می نماید . مناسب ترین این ابزارها عبارتند از :

آزمون ها ( عملکردی – مدادکاغذی و ... )

برگ ثبت مشاهدات ( فهرست مشاهدات – فهرست واقعه نگاری )

پوشه کار

تکالیف درسی

درس پژوهی

پروژه

چک لیست ( سیاهه رفتار – فهرست وارسی – فهرست بررسی )

کارنامه توصیفی